• اعتیاد جنسی و راه های تشخیص آن

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^

بطور کلی تعریف های متفاوتی از اعتیاد شده است. مثلا سازمان بهداشت جهانی اعتیاد را اینگونه تعریف کرده:  "اعتیاد عبارت است از رابطه ای بیمارگونه با یک ماده یا فرآیند روان گردان (mood altering) که منجر به تاثیرات مخرب بشود یا زندگی فرد را در معرض تهدید قرار دهد".

این تعریف کلی اعتیاد بود که در مورد اعتیاد جنسی بطور خاص می شود اینطور تعریفش کرد، رفتار جنسی تکرار شونده یا وسواس گونه ای که لزوما در حالت عادی، غیر طبیعی نیست (مثلا داشتن رابطه جنسی با همسر) اما فرد کنترلی بر روی تعداد دفعات آن ندارد و همین مسئله باعث نتایج ناخوشایند رابطه ای و بعضا اجتماعی برای فرد می شود.

پیش از سال 1994 تنها اصطلاحی که به کار می رفت اعتیاد جنسی بود . اما بعدا به این نتیجه رسیدند که برای اینکه بعضی از این رفتارها به خودی خود مشکل ساز نیستند و تنها وسواس فکری نبست به انجام دادن آن عمل است که آن را ناخوشایند می کند ، باید کلمه وسواس را هم در شرح حال فردی که رفتار غیرقابل کنترل جنسی دارد به کار برد.

حال باید دید که اصلا چرا افراد به این رفتارها رو می آورند:

- برای برطرف کردن احساس تنهایی و اینکه به گروه خاصی تعلق ندارند.

- برای تخلیه هیجان.

- برای فراموش کردن درد و رنج روحی در کوتاه مدت. در زمانی که ناراحتی عمیقی به فرد رو می آورد که چون تحمل افراد در برابر سختی ها متفاوت است.

- پناه بردن به فضایی که از دست واقعیت های زندگی در امان باشد، مثلا در خانواده ای که پدر و مادر نسبت به هم خشونت ابراز می کنند و بچه کاری از دستش بر نمی آید، ممکن است برای اینکه از این واقعیت تلخ به دور باشد به خود ارضایی افراطی پناه ببرد.

تشخیص اعتیاد جنسی و درمان آن از این نظر اهمیت دارد که معمولا نه تنها زندگی اجتماعی فرد مختل می شود مانند اکثر اعتیاد ها، بلکه ممکن است افراد دیگر هم در این جریان آسیب روحی یا جسمی ببینند. مثلا کسی که اعتیاد به مواد مخدر دارد در نهایت ممکن است به خودش آسیب بزند اما کسی که اعتیاد جنسی دارد، برای فرونشاندن نیازش ممکن است کسی را مورد آزار و یا حتی تجاوز جنسی قرار بدهد و غیره.

اعتیاد های شایع جنسی که ما می بینیم بیشتر اینها هستند:

- خودارضایی (استمنا) یا Masturbation

- رابطه جنسی کوتاه مدت با افراد متعدد به خصوص زنان خیابانی.

- اعتیاد به سایت های سرگرمی بزرگسالان در اینترنت که غالبا با وسواس فکری و رفتاری به خودارضایی مرتبط است (معمولا 1 تا 2 ساعت در روز).

- اعتیاد به سایت هایی که تصاویر جنسی افراد زیر سن قانونی را ارائه می کنند که پیگرد قانونی هم برای استفاده کنندگان آن دارد.

برای شناخت و درمان اعتیاد باید تمام زمینه های زندگی فرد را در نظر گرفت. اما ما از این سئوال های اولیه برای تشخیص کمک می گیریم:

1 - آیا هرگز پیش آمده که نخواهید رفتار جنسی را بکنید اما نتوانستید خودتان را کنترل کنید؟

(این مسئله باید در طول حداقل 6 ماه ادامه داشته باشد. اگر یکی دو بار این حالت را داشته اید دلیل بر اعتیاد جنسی نیست)

2 - آیا رفتار جنسی شما باعث مشکلات فردی (مثلا احساس بی قراری، گناه و شرم) یا مشکلات جدی مثل به هم خوردن رابطه تان با اشخاص دیگر شده؟ یا مشکل قانونی به خاطرش برایتان پیش آمده؟

از نظر شغلی برایتان مسئله ای ایجاد کرده، مثلا همکارتان متوجه رفتاری شده که بخواهد بخاطرش به شما تذکر بدهد و یا حتی اخراج شده باشید؟ یا مسئله پزشکی برایتان پیش آمده مثل آسیب زدن به آلت تناسلی تان و یا مبتلا شدن به بیماری های مقاربتی و یا حاملگی های ناخواسته برای خانم ها؟

3 - آیا هرگز رفتار جنسی را به طور مکرر انجام داده اید که احساس کردید باید از همه مخفی باشد و یا به شدت از انجام آن احساس حقارت و شرمندگی کرده اید؟

4 - آیا هیچ وقت بخاطر اینکه مدت زیادی را صرف خیالبافی جنسی، خودارضایی و یا رفتارهای جنسی دیگر می کنید احساس ناراحتی کرده اید و یا مشکلی برایتان پیش آمده، مثلا سرزنش دوستان و یا افراد خانواده.

5 - هیچ وقت با خودتان فکر کردید که میل جنسی تان پیش از حد است؟ مثلا اگر خودارضایی و رابطه با همسرتان همه را با هم در نظربگیریم، آیا در طول زندگی تان زمانی بوده که بیش از ? بار در هفته بخواهید نیاز جنسی تان را برآورده کنید؟ آیا زمانی بوده که این حالت یعنی ارضا شدن جنسی 7 بار یا بیشتر در هفته به مدت ? ماه ادامه پیدا کرده باشد؟

اگر پاسخ به دو سئوال از این پرسش ها مثبت باشد می توان تشخیص اعتیاد جنسی را برای فرد داد. در بعضی اوقات هم افراد برای مسائل دیگر به ما مراجعه می کنند و مثلا اینکه چرا دیگر برانگیختگی جنسی پیدا نمی کنند و از بودن با همسرشان لذت نمی برند. و یا آقا با مشکل نعوظ مراجعه می کند و غیره که با گرفتن شرح حال متوجه می شویم که اعتیاد درمان نشده جنسی ریشه مسئله بوده. این را هم اشاره کنم که که مسائل و مشکلات جنسی بسیار پیچیده هستند و مسائل فرهنگی و خانوادگی و اجتماعی و غیره در ایجاد و شکل دهی به آنها بسیار موثرند، بنابراین با شنیدن این برنامه تصور نکنید که اعتیاد جنسی دارید.

اگر خیلی نگران هستید می تواند برای یک مشاوره اولیه پیش متخصص بروید اما اگر علائم ذکر شده را به مدت 6 ماه یا بیشترو بصورت پیوسته نداشتید می توانید با کمی اراده سبک زندگی تان را به سمتی که می خواهید تغییر بدهید. ما معمولا فرد را برای گرفتن شرح حال اولیه برای یک مدت تنها می بینیم، که فرد راحت بتواند حرفش را بزند و با توجه به شرایط از همسرش هم دعوت می کنیم که در جلسات شرکت کند.

درمانی که ما ارائه می کنیم با تمرین های فکری و شناختی و رفتاری است. اعتقاد این تئوری بر این است که از زمانی که فرد می خواهد دست به یک رفتار بزند تا زمانی که آن را واقعا انجام بدهد مراحل مختلفی را طی می کند که از یک مرحله ای به بعد دیگر راه بازگشتی نیست. ما روان درمانگران جنسی که از دید شناختی و رفتاری مشکلات را مورد تشخیص و درمان قرار می دهیم: اول به فرد کمک می کنیم تا متوجه بشود چرا این رفتار را انجام می دهد و بعد در شناسایی مراحلی که فرد تا انجام این محل دارد کمکش می کنیم و وقتی فرد این مراحل را شناخت، پیش از اینکه به مرحله غیرقابل برگشت برسد میتواند رفتار را کنترل کند.

مرحله بعدی این است که این موقعیت را حفظ کند یعنی مرحله ترک را دائمی کند و دیگر به آن رفتار برنگردد. در تمامی مراحل، شرکت در گروه های حمایتی خیلی موثر است و به شدت توصیه می شود. اینکه افرادی که مسائل مشابه دارند با هم می نشینند و صحبت می کنند و به هم کمک می کنند که شناخت بهتری نسبت به قضیه اعتیاد پیدا کنند و این دوران را با قدرت بیشتری سپری کنند.

این گروه ها اولین بار برای افرادی که می خواستند مصرف الکل را ترک کنند در آمریکا شکل گرفت به اسم گروه های AA (چیزی معادل معتادان گمنام Alcohol Anonymous) و بعدها برای اعتیادهای دیگر هم به کار گرفته شد و مثلا در مورد اعتیاد جنسی گروه های

 (Sexual Anonymous(SA چون بسیار مفید بود ادامه پیدا کرد.

عواملی که درمان را دشوار می کند معمولا اینها هستند:

- هرچه سن شروع اعتیاد جنسی کم تر باشد درمان آن در سنین بالاتر دشوارتر خواهد بود.

- هرچه تعداد دفعات انجام رفتار اعتیاد گونه بیشتر باشد درمان سخت تر است مثلا کسی که هفته ای 7 بار خودارضایی مرضی دارد راحت تر درمان می شود تا کسی که روزی 6 بار این تجربه را دارد.

- استفاده همزمان از الکل و مواد مخدر و یا محرک و روان گردان.

و در نهایت اگر فردی عمل را انجام می دهد اما احساس پشیمانی یا گناه نمی کند معمولا درمانش طولانی تر است چون اول باید به مرحله ای برگردد که کارش را به عنوان عملی ناپسند قبول کند که معمولا با شوک همراه است و بعد مراحل بعدی درمان انجام شود.

عواملی که به ترک فرد کمک می کند:

- داشتن کار و محل درآمد ثابت.

- بودن در یک رابطه عاطفی و جنسی ثابت مثلا برای کسی که متاهل است ترک اعتیاد جنسی آسان تر از فردی است که مجرد است.

- داشتن حلقه اجتماعی و عاطفی برای حمایت کردن از او.

- اگر فرد امکان این را داشته باشد که هیجانات جنسی اش را از راه های سالم تر تخلیه کند زودتر به درمان پاسخ می دهد چون روش های جایگزین برای تخلیه احساسات جنسی اش دارد.